TÂY NGUYÊN: TIỀM NĂNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG VỀ CẢ VĂN HÓA VÀ LÂM NGHIỆP
Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030 đã xác định Tây Nguyên là một trong những vùng có tiềm năng phát triển kinh tế bền vững của cả nước với những nét đặc trưng riêng về vị trí địa lý, vị trí kinh tế xã hội và an ninh quốc phòng; về các điều kiện tự nhiên và những giá trị văn hóa đặc sắc của các dân tộc bản địa…
TIỀM NĂNG PHÁT TRIỂN LÂM NGHIỆP
Tây Nguyên đang sở hữu 2,1 triệu ha rừng, đây là điều kiện tương đối thuận lợi cho các doanh nghiệp đầu tư khai thác kinh tế rừng. Theo tính toán của các chuyên gia, tại Việt Nam, ước tính có thể bán ra 57 triệu tín chỉ carbon cho các tổ chức quốc tế và nếu tính theo giá 5 USD/tín chỉ, mỗi năm, có thể thu về hàng tỷ USD. Đó là những con số rất ấn tượng, hứa hẹn là nguồn tài nguyên mới.
Hiện nay, theo thống kê kinh tế từ rừng có gỗ rừng trồng, lâm sản phụ như tre nứa, măng, mật ong, dược liệu tự nhiên và dược liệu trồng, cung cấp nước hưởng dịch vụ môi trường, kinh doanh du lịch và hướng đến xử lý tín chỉ carbon cho các nước công nghiệp. Và có thể nhìn nhận rằng, đầu tư trong lâm nghiệp đang đem đến nhiều nguồn thu cho doanh nghiệp.
Từng thành công khi trồng cây nấm linh chi dưới tán rừng, ông Trần Cao Châu, nhà đầu tư tại thành phố Pleiku tỉnh Gia Lai cho hay: “Vừa kết hợp trồng rừng sản xuất vừa trồng nấm linh chi trên một diện tích có thể tăng thu gấp 4 đến 5 lần so với trồng rừng không. Đây là một điều khẳng định rừng ở khu vực này rất nhiều tiềm năng để khai thác.”
Giai đoạn 2022-2025, tỉnh Gia Lai mời gọi đầu tư 11 dự án trồng rừng, 1 dự án trồng dược liệu dưới tán rừng và bào vệ rừng, 2 dự án nhà máy chế biến gỗ lâm sản. Tỉnh Kon Tum đặt mục tiêu đến 2025 kêu gọi đầu tư vào 97 dự án trong Nông, lâm nghiệp, mỗi dự án trên 50 tỷ đồng.
Ông Hồ Văn Mười - Chủ tịch UBND tỉnh cho rằng: “cần tiếp tục duy trì chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng hiện có; Phát huy thế mạnh của rừng thông qua hoạt động cho thuê môi trường rừng; Từng bước tham gia xây dựng cơ sở dữ liệu, hành lang pháp lý để tiếp cận và tham gia thị trường carbon, xây ngành dựng lâm nghiệp trở thành ngành kinh tế có nhiều mục tiêu để phát triển”.
Xác định lâm nghiệp là ngành kinh tế mũi nhọn, 5 tỉnh Tây Nguyên đang xây dựng cơ chế thu hút dựa trên chính sách chung của Chính phủ. Đồng thời triển khai chính sách riêng theo cơ chế ưu tiên để phát triển xã hội. Ngành lâm nghiệp đang sở hữu những dự án kêu gọi đầu tư với hàng trăm ngàn tỷ đồng, đây sẽ là động lực phát triển kinh tế mới cho cả vùng.
Đến nay, thành công nhất trong lĩnh vực kinh tế lâm nghiệp phải kể đến Công ty Cổ phần Sâm Ngọc linh, Công ty TNHH MTV lâm nghiệp Đăk Tô. Đây là hai đơn vị đầu tư vào lĩnh vực trồng dược liệu dưới tán rừng từ rất sớm và đến nay đã có sản phẩm khai thác là Sâm Ngọc Linh. Giá trị kinh tế được nhân lên hàng trăm lần so với đầu tư ban đầu.
VÙNG ĐẤT TIỀM NĂNG DU LỊCH VĂN HÓA VÀ SINH THÁI
Đắk Lắk nằm ở trung tâm Tây Nguyên, có vị trí địa lý, vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng với dân số khoảng 1,9 triệu người (chiếm 34% dân số Tây nguyên), 49 dân tộc sinh sống trên địa bàn. Vì vậy, Đắk Lắk hội tụ nhiều giá trị văn hóa đặc thù, tạo nên sự đa dạng, phong phú về văn hóa các dân tộc. Đây là nơi sinh sống của cộng đồng các dân tộc tại chỗ như Ê Đê, M'Nông, Gia Rai, Ba Na, Xơ Đăng, Chăm, Lào Khmer, cùng với sự di cư từ lâu đời của các dân tộc phía Bắc như Tày, Nùng, Mông, Thái, Kinh... đã tạo nên sự đa dạng, phong phú về đời sống văn hoá, ẩm thực. Đắk Lắkcũng là nơi lưu giữ, bảo tồn, phát triển văn hoá truyền thống của các dân tộc Ê Đê, M'Nông, Gia Rai với những lễ hội truyền thống, trong đó có “Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên” được tổ chức UNESCO công nhận là kiệt tác truyền khẩu và di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.
Những giá trị văn hóa tinh thần ở Đắk Lắk còn được thể hiện phong phú như kinh nghiệm thuần dưỡng voi, chế tạo ra đàn đá và cồng chiêng; tượng nhà mồ của các dân tộc Gia Rai, Bana, Ê-đê, M’nông; kỹ thuật trang trí dệt nên những hoa văn của trang phục các dân tộc, những pho sử thi đồ sộ và giá trị như sử thi Đam San, Đăm Noi, Xing Nhã. Các giá trị tinh thần còn đọng lại sâu sắc trong các tục lệ của người Êđê, của người M’nông, Gia Rai, Ba-na,… qua các ứng xử trong cộng đồng, qua việc ăn, ở, mặc, giải trí; trong việc cưới, tang, lễ nghi, tín ngưỡng… Đây cũng là những điểm nhấn trong văn hoá Đắk Lắk để phát triển du lịch cộng đồng, đặc biệt là du lịch sinh thái và du lịch văn hoá.
Với điều kiện thổ nhưỡng đất đỏ bazan, thời tiết ôn hoà với hai mùa mưa, nắng rõ rệt, Đắk Lắk có nguồn tài nguyên thiên nhiên hấp dẫn, khai thác phát triển sản phẩm du lịch sinh thái dựa vào địa hình cảnh quan đẹp, đa dạng của địa hình đồi núi xen kẽ bình nguyên và thung lũng cùng hệ thống thác ghềnh hùng vĩ như: Thác Dray Nur, Dray Sáp Thượng, Thuỷ Tiên, Bìm Bịp, Dray K’nao, Drai Yông, Drai Dlông,… những hồ chứa nước lớn cùng một hệ sinh thái đa dạng, đặc trưng của Vườn quốc gia Yok Don, Vườn quốc gia Chư Yang Sin, Rừng Lịch sử Văn hóa Môi trường hồ Lắk, Khu Bảo tồn thiên nhiên Ea Sô, Rừng đặc dụng Nam Ka, gắn với các dòng tsông Sêrêpôk, Krông Ana, Krông Bông… Trong hai năm gần đây, Đắk Lắk bắt đầu thực hiện mô hình sản phẩm "du lịch thân thiện với voi".
Ghi nhận thực tế cho thấy, khách du lịch khi đến với địa phương Đắk Lắk đều có xu hướng tìm về những địa điểm du lịch sinh thái tự nhiên, gắn với cây cỏ xanh mát, sông suối và thiên nhiên thoáng đãng. Đến nay, đã có 17/21 khu, điểm du lịch sinh thái trên địa bàn Đắk Lắk được đầu tư, khai thác có hiệu quả và ngày càng khẳng định về độ thu hút khách du lịch.
Ngoài những điểm đến nổi tiếng như Khu du lịch Buôn Đôn, Vườn Quốc gia Yak Đôn, Cụm thác Dray Nur, Gia Long (huyện Krông Ana), Thuỷ Tiên (Krông Năng); Khu du lịch sinh thái cộng đồng Ko-Tam (Buôn Ma Thuột),.. hiện nay, ở Đắk Lắk nổi lên nhiều điểm du lịch mới, hướng về du lịch sinh thái như Khu du lịch sinh thái Troh-Bư, điểm du lịch cộng đồng buôn Ako Dhong, buôn Tơng Jú, Khu nghỉ dưỡng Đường mòn Cao nguyên huyện Lắk), Khu du lịch Suối Ong, Đồi Trầm (TP Buôn Ma Thuột)…
Với điều kiện địa hình đồi núi xanh, thời tiết mát mẻ vào mùa hè nên loại hình du lịch sinh thái rất được khách du lịch ưa chuộng. Sự lựa chọn cách thức du lịch tuỳ thuộc vào độ tuổi, sở thích và cá tính. Ví dụ như leo núi, chạy bộ xuyên rừng, đua xe địa hình, leo núi săn mây… phù hợp với những tour khám phá, tìm hiểu vẻ đẹp huyền bí của rừng núi; cắm trại bên hồ, thác nước, chèo súp vượt thác phù hợp với những tour mạo hiểm, khám phá thác ghềnh; …
Đặc biệt, với sự lợi thế của cây cối xanh tươi, thời tiết mát mẻ và dễ chịu, nhiều nông trại nông nghiệp phối hợp với các công ty du lịch tổ chức các tour du lịch để du khách tìm về với thiên nhiên, tận hưởng không khí trong lành của núi đồi. Bên cạnh đó, tỉnh cũng đã khai thác sở thích tìm hiểu, trải nghiệm các quy trình canh tác, chế biến các loại cây công nghiệp đặc thù của Đắk Lắk như ca cao, cà phê, sầu riêng. Mô hình này có nhiều lợi thế vì kết hợp với các vườn trồng tập trung mô hình hữu cơ, thưởng thức trái cây hoặc nông sản tại chỗ. Vào thời điểm mùa hè, phương thức này được khách du lịch từ thành phố ưa chuộng và yêu thích.
Đắk Lắk cũng là mảnh đất sở hữu đa dạng văn hóa truyền thống vùng miền với 49 dân tộc anh em. Bên cạnh các di sản văn hóa vật thể nổi tiếng như các loại nhạc cụ cồng chiêng, đàn đá, tre nứa, kiến trúc nhà dài, kiến trúc nhà mồ, công cụ lao động dệt thổ cẩm, tạc tượng, nơi đây còn là vùng đất của những lễ hội đặc trưng được du khách trong và ngoài nước biết đến như Hội voi, Lễ hội văn hóa cồng chiêng, Lễ cúng bến nước, Lễ bỏ mả… Đặc biệt, Lễ hội Cà-phê Buôn Ma Thuột đã được công nhận là lễ hội cấp quốc gia được tổ chức 2 năm 1 lần.
Mỗi huyện, thị xã và buôn làng đều sở hữu nét đặc sắc trong văn hoá, từ âm nhạc, cồng chiêng đến các nhạc cụ tre nứa, đàn đá đều rất đặc trưng. Yếu tố đa văn hoá của các dân tộc cùng sống trên một địa bàn, thôn buôn, làng xã cũng góp phần tăng thêm sự đặc trưng ấy. Có nhiều đội chiêng Ê đê, M’Nông, Mường đã được duy trì và tập luyện và đi biểu diễn rất nhiều nơi. Thậm chí tại một số nơi, tại một số lễ hội truyền thống, nhiều bài chiêng, nhạc cụ vang lên xen kẽ nhau rất thú vị.
Nhiều lễ cúng được tái hiện không chỉ trong Lễ hội truyền thống mà còn được giới thiệu đến du khách trong các chương trình du lịch như tái hiện lễ cúng kết nghĩa anh em, lễ cúng sức khoẻ,… Không chỉ có các nghệ nhân lớn tuổi mà hiện nay đã có các bạn trẻ tuổi kể khan (sử thi) tại các nhà dài truyền thống hay hát ayray trong các sự kiện đón khách tạo nên điểm nhấn văn hoá ở Đắk Lắk.
Bên cạnh đó, ẩm thực cũng là một yếu tố rất thu hút khách du lịch. Các món ăn truyền thống của các dân tộc đã được quảng bá khá hiện đại. Đối với các dân tộc như Ê đê, M’ Nông có cà đắng cá khô, rau rừng, canh bột lá jao, cá suối nướng thì đối với dân tộc Thái có xôi nếp cẩm, thịt trâu gác bếp,… Tại nhiều buôn làng, du khách được chủ nhà hướng dẫn tự tay nấu món ăn, nếm và nướng cá, nướng gà.
Về di tích lịch sử, Đắk Lắk hiện có 41 di tích đã được xếp hạng, trong đó có thế mạnh là các thắng cảnh hùng vĩ, mang đậm dấu ấn đại ngàn, những di tích lịch sử tái hiện những trang sử bi tráng và hào hùng của đồng bào các dân tộc Đắk Lắk qua các thời kỳ như Bảo tàng Đắk Lắk, Nhà đày Buôn Ma Thuột, Khu căn cứ cách mạng H9- huyện Krông Bông… Những bảo tàng tư nhân thu hút được rất nhiều khách du lịch như Bảo tàng thế giới cà phê (Tập đoàn cà phê Trung Nguyên) giới thiệu về cà phê chuyên sâu và tổ chức nhiều sự kiện quảng bá về cà phê; Bảo tàng Ama H’Mai – bảo tàng cá nhân lưu giữ các vật dụng mây tre, nhạc cụ dân tộc của các dân tộc Tây nguyên… Đây chính là những tiềm năng văn hoá dồi dào để Đắk Lắk phát triển du lịch văn hoá.
Có thể khẳng định rằng, văn hoá và du lịch có mối quan hệ chặt chẽ, hỗ trợ và bổ sung cho nhau trong quá trình phát triển. Văn hoá là nền tảng để phát triển du lịch và góp phần tạo nguồn thu cho bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá, đặc biệt là văn hoá bản địa. Chính vì thế, du lịch văn hoá ở Đắk Lắklà một loại hình du lịch phổ biến và được khách du lịch ưa thích với mục đích khám phá, tìm hiểu và trải nghiệm các giá trị văn hoá khác biệt, nhất là văn hoá Tây Nguyên.
THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH Ở TÂY NGUYÊN
Sự phát triển của du lịch sinh thái và du lịch văn hoá trong du lịch cộng đồng là tín hiệu tích cực cho phát triển du lịch bền vững tại Đắk Lắk nói riêng và Tây Nguyên nói chung. Việc phát triển các hoạt động du lịch là nhằm đáp ứng nhu cầu hiện tại và cần thiết để thu hút khách du lịch trong khi nền tảng của loại hình dựa vào tài nguyên du lịch tự nhiên và sự đa dạng trong bản sắc văn hoá du lịch.
Thực trạng du lịch hiện nay tại Đắk Lắk nói riêng và Tây nguyên nói chung còn mang tính tự phát, hoặc nếu có tổ chức thì còn mang tính nhỏ lẻ, chưa thật sự đồng bộ; còn tập trung khai thác vào tài nguyên thiên nhiên theo thời điểm mà chưa tập trung theo chiều sâu. Vì thế, tính bền vững của du lịch tại đây chưa cao, một số nơi sau một thời gian khai thác, hệ luỵ để lại là ô nhiễm môi trường, sau một thời gian khai thác cạn kiệt thì đành đóng cửa, ví dụ như như cụm thác nước Krông Kmar, huyện Krông Bông.
Nguồn: https://diendandoanhnghiep.vn/suc-hap-dan-cua-kinh-te-lam-nghiep-tay-nguyen-242155.html
https://www.tuyengiao.vn/gia-tri-van-hoa-ban-dia-dak-lak-trong-phat-trien-du-lich-sinh-thai-vung-tay-nguyen-151863
